به گزارش خبرنگار «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ افزایش دانشجویان در مقاطع تحصیلات تکمیلی و برگزاری کنفرانس ها و سمپوزیوم های مختلف چند سالی است که در کشور افزایش چشمگیری داشته است، بطوری که گروهی از اساتید دانشگاهی این مسئله را یک خطر جدی عنوان می کنند، پایین آمدن کیفیت مقالات، غیر عملیاتی بودن طرح ها و درگیر شدن اساتید دانشگاه با تعداد زیاد دانشجو و بالطبع دور شدن از فرآید تحقیق و پژوهش از جمله دلایل مخالفین افزایش تعداد دانشجو در مقاطع تحصیلات تکمیلی است. اما در این بین گروهی هم هستند که این مسئله را مثبت می دانند؛ رضا روستا آزاد رئیس سابق دانشگاه شریف یکی از این موافقین است. استاد دانشکده مهندسی شیمی دانشگاه صنعتی شریف که در مرداد ۱۳۸۹ به عنوان سرپرست این دانشگاه تعیین شد و اواخر اسفند همان سال، حکم ریاست او تأیید شد؛ اعتقاد دارد برای اینکه بتوانیم فرآیند تحقیقاتی کشور را بهبود بخشیم باید ابتدا از لحظا کمی تعداد دانشجویان را افزایش دهیم وبعد از لحاظ کیفی روی آنها کار کنیم. مصاحبه خواندنی «خبرنامه دانشجویان ایران» با رضا روستا آزاد را در ادامه می‌خوانید:
خبرنامه دانشجویان ایران: چند سالی است که گروهی معتقد هستند فعالیت تحقیق و پژوهشی در کشور کاهش یافته است و کیفیت مقالات ارائه شده در دانشگاه ها کاهش یافته است، آیا این مسئله درست است یا خیر؟
روستا آزاد: در بحث پژوهش که سازکار و ملاحظات خاص خود را دارد، شما بایستی با توجه به آن ملاحظات کار را مدیریت کنید، از جمله اینکه شما باید از انتشار مقالات حمایت کنید، قطعا همه این مقالات، آثار درجه یک که نیستند، گروهی با بیان این مسئله که مقالات کاذب هستند و کیفیت ندارند یک جوی ایجاد کردند که انتشار مقالات را دچار افول کرده اند، حتی آماری که که توسط دولت اعلام شده است این مسئله را اثبات می‌کند. بطوری که آن خیز و رشدی که در مقالات داشتیم دچار اول شده است، ما در دانشگاه شریف سالی 20درصد رشد مقالات داشتیم که این مسئله امسال کمتر شده است.
| گروهی با بیان این مسئله که مقالات کاذب هستند و کیفیت ندارند یک جوی ایجاد کردند که انتشار مقالات را دچار افول کرده اند |
یکی دیگر از دلایل این مسئله هم این است که جوی درست کنیم که این مقالات بی کیفیت است؛ نکته دوم اینکه خیلی از این مقالات استفاده کننده آن دستگاه های خصوصی و بخصوص صنایع دفاعی کشور هستند، الان وضعیت طوری شده است که از نظر اعتبارات دستگاه های دفاعی در حوزه های مختلف حتی غیر دفاعی اعتبار و بودجه آنها خیلی کمتر شده است، و به شدت مشکلات مالی دارند. و خود این دستگاه ها چون حامیان و استفاده کننده کننده این مقالات بودند باعث شده است این مقالات کم شوند. خیلی از این مقالات حاصل ارتباط با صنعتی بود که در حوزه دفاعی و غیره با دانشگاه ها داشتند. که آن هم افول کرده و طبیعتا کیفیت مقالات پایین می آید.
ملاحظه سوم این است که ما سراغ داریم در همه جای دنیا وقتی می خواهد پیشرفت علمی صورت گیرد حتی از جای دیگر بودجه خود کم می کنند ولی از بودجه پژوهش نمی گذرند. الان در حوزه وزارت علوم با توجه به نرخ تورم کمترین افزایش بودجه را داشته ایم؛ و این یعنی اینکه اعتبارات پژوهشی به محققین نمی‌رسد. و این قبیل اقدامات از سویی و تحریم دانشگاه ها و مراکز علمی کشور باعث می شود که پژوهش کشور ضربه خورد.
| در دانشگاه شریف سالی 20درصد رشد مقالات داشتیم که این مسئله امسال کمتر شده است |
خبرنامه دانشجویان ایران: با توجه به افزایش شدید دانشجو در مقاطع تحصیلات تکمیلی و افزایش مقالات آیا این مسئله بر کیفیت مقالات تاثیر می گذارد؟
روستا آزاد: من یک مصاحبه ای را نقل می کنم از وزیر علوم فرانسه که می‌گفت ما در فرانسه، بودجه پژوهشی دانشگاه ها و مراکز علمی را خیلی افزایش نمی دهند، چون از میان 15میلیون طرح تحقیقاتی که انجام شده است، تعداد آنهایی که عملیاتی شده است کمتر از انگشتان دست است.
با توجه به این ملاحظه، می توان گفت همه جای دنیا اینطور نیست که همه طرح های مطالعاتی عملیاتی شود حتی در جایی مثل فرانسه. البته باز هم دارند می گوید بودجه را افزایش می دهند، این نشان می‌دهد که مسئله علم و تحقیقات از نان شب هم واجبتر است. بنابر این کسانی که با تبلیغاتشان نا بخردانه به اعتبار این حرف که این کارای تحقیقاتی ضعیف و کار بیهوده است دارند یک عمل خطرناکی را انجام میدهند.
| عملا ظرفیت تحقیقاتی کشور چیزی در حدود 10هزار نفر در سال است؛ که اگر با توجه به دوره چهار ساله دوره دکتری را جمع کنیم چیزی در حدود 40هزار دانشجوی فعال دکتری داریم |
خبرنامه دانشجویان ایران: مسئله افزایش دانشجو چه می شود؟
روستا آزاد: نکته ای که وجود دارد این است که دانشجوی کارشناسی کار تحقیقاتی انجام نمی دهد، البته در کشور ما مقداری هم تحصیل و پژوهش بهم ریخته است، ولی این مسئله گذرا است. بخش کمتری از این دانشجویان وارد دوره دکتری می شوند که اصل کار تحقیقاتی آنجا باید انجام گیرد. ما الان به ورودی دانشگاه ها نگه کنیم، حدودا 1میلیون دانشجوی کارشناسی جذب می کنیم، 100هزار دانشجوی کارشناسی ارشد و 10هزار نفر در دوره دکتری. که این آمار یک چیز منطقی است، ولی باید توجه داشته باشیم این 4و نیم میلیون دانشجویی که ما الان داریم بیشترشان در دوره کارشناسی هستند و ما انتظاری از آنها برای تولید علم و تحقیق نداریم.
حتی در دنیا در مقطع کارشناسی ارشد خیلی انتظار تولید کار تحقیقاتی ندارند، که البته ما در ایران داریم. پس عملا ظرفیت تحقیقاتی کشور چیزی در حدود 10هزار نفر در سال است؛ که اگر با توجه به دوره چهار ساله دوره دکتری را جمع کنیم چیزی در حدود 40هزار دانشجوی فعال دکتری داریم؛ که منتها از این تعداد بیشترشان دانشجویان رشته علوم انسانی هستند، که در علوم انسانی خیلی جنبه های تحقیقاتی در آن قوی نیست. بنابر این افزایش دانشجویان در دوره دکتری که سیاست های دولت نهم و دهم بود به نظرم کار درستی است.
| دوستانی که این حرفها را می زنند در موقعی می گفتند که برگزار کردن دوره دکتری کار الکی است؟ و نمی گذاشتند دوره دکتری ایجاد شود |
طبیعی است وقتی این کارها انجام می شود مرحله باید انجام شود، در مرحله اول تعداد کمی دانشجویان را زیاد می کنید و در مرحله بعد باید تلاش شود که از لحظا کیفی وضعیت دانشجو بهتر شود. در این حد فاصله چون دانشجوی دکتری مجبور است مقاله دهد یک بحش قابل توجهی مقالات قوی نخواهد بود، ولی به هر حال داریم با همین روش در کشور بحث علم و تحقیقات رو توسعه می دهید.
دوستانی که این حرفها را می زنند در موقعی می گفتند که برگزار کردن دوره دکتری کار الکی است؟ و نمی گذاشتند دوره دکتری ایجاد شود ولی دیدیم دوره دکتری ایجاد شد و به مرور زمان خودش را ترمیم کرد و امروزه سطح کیفی دکتری را داریم میبنیم.
ما بدنبال کار کمی نیستیم، اما باید کارها در حوزه کمی رشد پیدا کند بعد از حوزه کیفی ثمر دهد.
